psikoloji

365 gün altı saat

365 gün altı saat, ya da 525960 dakika. Bir yılda ne öğrenebilir, neleri değiştirebilirsin?

Bir yıl önce bugün, güneş tepedeyken bile en uzun geceyi yaşamıştım. Kahvemi yudumladığım sıradan bir akşamüzeriydi, ancak içimde kötü bir his vardı. Ve “maalesef” yine yanılmıyordu o his.

Kimseyi sevmeyen, herkesi elinin tersiyle iten ben, kırk yılın başı bir kızı sevmiştim, ve hayatımda ilk kez birini hayatımın tamamen merkezine koymuştum ve güvenmiştim. Ve o insan bir anda, hiçbir sorun olduğunu belli etmiyorken, hiçbir açıklama yapmadan çekip gitti. Şaka olmadığını anlamakta zorlandım. Olayın şoku haftalar sürdü, acısı haftalardan aylara atladı.

Bu kadar rahat ve açık yazmamın nedeni bu olayı atlatmış olmam ve hayatımızdaki en kötü olayların bile, zorla da olsa, bizi doğruya götürdüğünü görmek. O günlerde zorla çaresizlikten girdiğim yol, aslında yeni bir kapının açılmasıydı. Hayatıma zincirleme bir reaksiyon gibi bir değişim rüzgarı olarak girip her şeyi kökten değiştirmeye giden yolu açacaktı.

Meditasyon, nefes teknikleri, esneme derken kendimi geliştirmenin ortasında buldum. Hızla çevremdeki zaten çok tatlı arkadaşlarıma ek olarak mükemmel insanlar hayatıma girdi. Ve yalnızca bana bunları yaşatan insan değil, hayatıma artık katacak bir şeyi kalmayan, görevini tamamlamış herkes gitti. Daha az insan, daha basit bir hayat, daha net ve öz isteklerle devam ettim. İçime döndükçe, kendimle yüzleştikçe, zamanın değerini gördükçe boş muhabbetlerden uzak, yüzeysel ilişkileri azalttığım kaotik bir döneme girdim. Kaotik diyorum çünkü otuz yıldır (ve evet, iki hafta önce bugün de Otuzlar Kulübüne girdim, hala şaka gibi geliyor) kalıplaşmış inanç kalıpları yıkılmaya başladı. Yıkıldıkça her yer toz ve duman oldu, etrafı göremez oldum. Kelimeleri birleştiremiyordum. Her çöküşten sonra etrafı daha rahat görmeye başladım. Endişe, depresyon, ve panik atak üçgeninde oradan oraya savrulmaktan bitkin düşünce, geriye mental bir hapishaneye mahkum edilmiş yıkık bir şehir kaldı.

Eski Ben, bu sahneye baktığımda sepia tonlarında apokaliptik bir sahne görürdüm. Şimdi ise küllerden doğacak yepyeni bir dünya görüyorum. O yepyeni dünyada herkese yetecek kadar sevgi var, ve bu sevgiyi henüz alamayacak insanlar neyi kaybettiklerini de zamanla anlayacaklar. Hepimiz o “salak insanlar” olmadık mı bir noktada? Evet belki yalnızım, ancak bu daha sağlıklı bir yalnızlık. Herkesin ve her şeyin zamanı olduğunu, hayatımıza girip çıkması gereken insanların ne olursa olsun bir şekilde girip çıktığına, herkesin, en önemsiz gibi görünen ayrıntıların bile bir rolü (ve bazen çok derin bir rolü) olduğuna, panik atak ve korku dediğimiz şeyin, aslında yalnızca evrimsel süreçte vahşi doğada her tür tehditi ölüm tehditi olarak algılayıp hayatımızı kurtaran genetik bir özelliğimizin, ortada bir süre hiçbir sorun olmayınca doğada alışık olmadığından günlük hayattaki “sorunlar”dan tetiklene, bizi korumak için var olan bir mekanizmadan ibaret olduğuna, daha bir sürü konuda çok şey yazarım. Cümleler uzadıkça uzar, kendim bile başıyla sonu arasında kaybolurum. Ancak, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da 21 Aralık “kötü” bir gün, 21 günlük, ne yaparsam yapayım kaçamadığım bir bedelli askerlik sürecinin ilk günü. Bir detox kampı olarak gördüğüm bu deneyim her ne kadar hayatımdan kayıp gibi görünse de, hayatımdan tamamen kopup kendimle bambaşka bir yerde kalmak için belki de tek şansım olacak. Belki de tadını çıkarmak lazım. Belki de böyle olması gerekiyordu.

Kısa bir süre yokum. İnternet ve hiçbir iletişim aracım olmasa da hepinizle daha derindeki mental bağı koruyor olacağım. Ve döndüğümde daha fazla yazacağım.

Hayatımın en tuhaf bir yıllık dönemini geride bıraktığıma göre, kendimi bir dizi karakteri olarak görüp bir sonraki sezonda karakterimizi neyin beklediğini hep birlikte göreceğiz.

Herkesi, her şeyi, asla sevemem dediğiniz şeyleri bile sevin.

Çünkü bazen başta en yanlış sandığımız en doğru çıkabiliyor. Tıpkı bir film gibi.

Gaslighting

Az önce üzerindeki kıyafetin kırmızı olduğundan eminim. Şu an ise mavi. Sordum, zaten hep maviydi dedi. Günlük olayları, eşyaların yerlerini yanlış hatırlamaya başladım. Gerçekliğimi ve akli dengemi sorguluyorum.

Bazı insanlar kötüdür. Kötü oldukları bellidir. Pis işler’le uğraşırlar, giyimlerinden, insanlara davranışlarından, araba kullanmalarından, kısaca o ya da bu şekilde kötü oldukları bellidir. Belki insan ya da hayvan öldürmüşlerdir. Belki organ mafyasıdır. Belki tecavüzden içeri girmişlerdir. Belki de hırsızdırlar.

Bazı insanlar ise kötüdür. Dışarıdan bakıldığında oldukça normal, hatta gayet iyi insanlardır. Kimse onlardan bir kötülük beklemez. Ancak içlerinde tahmin edemeyeceğimiz bir kötülük vardır. En büyük tehlike de buradadır: kimse onların kötü olabileceğini akıllarına bile getirmez.

1938 yılındaki Gas Light adlı minik tiyatro, belki de insanın en psikopat, en tehlikeli, deliliğe ve ruh hastalığına sürükleyen yanını gözler önüne sermişti. Daha sonradan filmi de çekilen bu oyunda adam, eşinin akli dengesini yitirdiğini düşündürecek davranışlarda bulunuyordu. Örneğin, evdeki gaz lambasının parlaklığı görünür biçimde azalıyordu, ancak böyle bir şeyin asla olmadığını savunuyordu, ki terim de buradan gelmektedir.

Gaslighting, dışarıdan basit ve zararsız gibi görünse de çok ciddi bir psikolojik işkence yöntemidir. Kurban, günlük hayatta başka her şey normal olduğundan dolayı herhangi bir durumdan şüphelenmez. Ayrıca gaslighting uygularken kullanılan silah’lar tamamen günlük, önemsiz olaylar olduğundan kurban, karşısındakinin böyle önemsiz bir konuda yalan söylemeyeceğini düşünür. Örneğin, ben üzerimdeki kırmızı kazağı mavi renkle değiştirip ya da gaz ışığının azaldığını fark edip neden böyle hiçbir şey gizlemek için bir nedenim olmayan bir konuda karşımdakine yalan söyleyeyim ki?

Bu düşünce yapısı, zamanla, çaktırmadan ve kurban tarafından iddia edildiğinde tamamen yalanlanarak, zamanla kurbanın kendi akli dengesinde sorun olduğunu, basit, sıradan olayları karıştırdığını ve delirdiğini düşünmesine neden olur. Oldukça sinsice yapıldığından ve tamamen önemsiz günlük olayları saldırı vektörü olarak kullandığından yakalanması zordur, çünkü kimse zaten durup dururken karşısındakinin gaslighting uygulayacağını düşünmez. Eğer net bir şekilde birinin gaslighting yaptığını düşünüyorsak fark etmesi çok zor olmasa da, insanların durup dururken bunu yapacağını düşünmeyeceğimizden dolayı bu tür bir psikolojik oyunun kurbanı olduğumuzu fark edemeyebiliriz. Bu oyuna kurban olanlar zamanla kendi psikolojilerine ve akli dengelerine olan güvenlerini yitirirler ve delirdiklerini düşünürler. Bir anlamda, normalde hiçbir sorunları yokken delirirler, ve bu durum, düşük ihtimalle de olsa, hemen hemen herkesin başına gelebilir.

Sevdiğimiz, değer verdiğimiz insanlarız bize psikolojik oyunlar oynadığını kabullenmek istemesek de, bu tür insanlar maalesef var. Tabii ki, paranoyak olmanın anlamı yok, böyle insanların sayısı oldukça az, ancak her tür tehlikenin, özellikle çok fazla insanın farkında olmadığı ve insanların hayatlarını mahvedebilecek olanların farkında olmanın yararlı olduğunu düşünüyorum.

Kimsenin bir gaslighter ile karşılaşmaması dileğiyle, sevgiler.

13. Cuma, Güneş Tutulması, Ay Tutulması ve Mars’ın Zirvesi: Sonumuz Yakın

Bugün ayın on üçü ve cuma. Üstelik az önce kara kedi sevdim. Bütün bunlar yetmiyormuş gibi bugün yeni ay ve güneş tutulması var. Bu çok ender olan iki olayın tesadüf olduğuna inanıyorsanız bir de şunu ekleyeyim: tam iki hafta sonra bugün dolunay, ve ay tutulması var. Hem de yirmi birinci yüzyılın en uzun ay tutulması. Ve aynı gece, Mars en parlak halini alacak. Kıyamet gününün yakın olduğunu söylememe gerek yok, değil mi?

İnsan, her zaman hayata anlam yükleyip bir yerlerde doğaüstü bir anlam arayışındadır. Gerek hayatın monotonluğundan olsun, gerek yaşamdan sonra bir şeylerin devam edeceğine inanma istediğinden dolayı, doğada herhangi bir özel anlamı olmayan olaylardan anlam çıkarmaya çalışır. Duyulardan, seslerden, görüntülerden olmayan bulgular çıkarıp gerçek olduğuna inanır. Bu durumun evrimsel açıdan açıklaması oldukça basittir: olmayan bir şeyden anlam çıkarıp olduğuna göre hareket etmek (false positive, ya da type I error), gerçekten olan bir durumdaki anlamı görememekten (false negative, ya da type II error) çok daha mantıklıdır. Örneğin, başınız ağrıdığında paranoyakça şüphelenip doktora gidip test yaptırmanın size, herhangi bir hastalığınız olmasa bile bir zararı yoktur, maksimum birkaç saat ve birazcık para kaybedersiniz. Ancak hastalık belirtisi varken doktora gitmeyip bir şey yok demek hastalığı fark etmeyip ölmenize neden olabilir. Ya da uzaktan gelen ne olduğu belirsiz sesi vahşi hayvan sanarsanız, saklanırsınız, ancak o hayvan değildir. Ancak sesi duyup, vahşi hayvan olmadığını düşünerek saklanmazsanız yine hayatınızla ödeyebilirsiniz. Bu yüzden evrimsel süreçte her şeyden paranoyakça anlam çıkaran insanlar yaşamını sürdürürken, ‘çok da şey yapmayan’lar genlerini çok devam ettirememiştir.

İnsanlar, herhangi bir anlamı olmayan bulgularda anlam olduğuna inanmaya evrimsel açıdan programlanmış varlıklardır. İngilizcede apophenia denilen bu durumun çeşitli alt kategorileri vardır. Örneğin, evrimsel süreçte diğer insanların yüzlerini kolayca bulup tanımamız/kaybetmememizde önemli rol oynayan bir beyinsel fonksiyonumuz, yüz olmadığı halde her yerde yüz varmış gibi görmemize neden olur. Bu duruma pareidolia denir. Ya da aralarında özel bir bağ olmayan olaylar arasında bir bağ olduğuna inanılabilir. İngilizcede synchronicity (eşzamanlılık) denilen bu durumda kişi, birbiriyle benzer konuda ancak bağımsız olaylar arasında bağlantı kurar.

Anlamsız bulgularda inancı en çok körükleyen ise confirmation bias adı verilen, inancı destekleyen argümanlara sarılıp inancı desteklemeyen her şeyi gözardı edip yalanlama durumudur. İşte astroloji tam olarak burada devreye girer: yalancı bilim olarak da geçen astroloji safsatası, tıpkı fal gibi, insanları doğdukları tarih ve saate göre gruplara ayırıp, her gruba, zaten çoğu insan için geçerli genel bakılarda bulunur. İnsanlar ise inanmaya yönelik eğilimlerinden dolayı kendilerine burçları ile ilgili söylenenleri doğru kabul ederler. Birine çok genel geçme, ucu her yere çekilebilecek birkaç cümle söylendiğinde, zaten söylenenlerden birinin ya da birkaçının tutmama ihtimali sıfıra yakındır. Bunun üzerine hali hazırdaki inanma eğilimini de eklersek, sorgulamayan insanların astrolojiye ve fallara inanması kaçınılmazdır.

Eğer olaylara yukarıdan bakabilirsek aralarında doğaüstü bir bağ olmadığını anlayabiliriz. Örneğin, bugün yeni ay ve güneş tutulması olması ile tam iki hafta sonra dolunayda ay tutulması olması tesadüf değildir. Ayın dünya etrafındaki dönüş rotasını gözümüzde canlandırırsak, güneş tutulmasının zaten ay dünya ile güneşin tam ortasında iken gerçekleştiği, böylece yeni ayda olmak zorunda olduğunu anlarız. Ayrıca, bu rotanın tam ayın güneşi kapatacağı şekilde denk gelmesinden hemen iki hafta sonraki dolunayda bu defa da aynı rotada 180 derece diğer tarafa geçip dünyanın tam gölgesinde kalarak ay tutulmasına neden olması da tesadüf değil, ayın rotasıyla ilgili çok basit fiziksel bir gerçektir.

13. Cuma ve Marsın ay tutulması gecesi en parlak halini alacak olması ise tamamen tesadüftür, herhangi bir özel anlam içermez. Astronomide gezegenlerin yerleri, parlaklıkları, mesafeleri, Dünya’dan görünen birbirlerine yakınlıkları sürekli olarak değişim halindedir, bir sürü parametre vardır. Bu kadar parametrenin sürekli değiştiği bir bağlamda, enterasan tesadüf‘lerin asıl olmaması tuhaf olurdu. Konu ne olursa olsun, baktığınız veri ne olursa olsun, birbirleriyle korelasyona sahip bağımsız veriler bulmak kaçınılmazdır. Bunun en iyi örneklerinden biri Spurious Correlations adlı web sayfasıdır. Duyduklarınıza körü körüne inanmadan önce verileri bilimsel çerçevede istatistik filtrenizden geçirmezseniz, milyarlarca kilometre uzaktaki cisimlerin retrolarına inandığınız sürece, tür olarak gerçekten de sonumuz yakın.

Bilimle kalın, sevgiler.

Hello, Again

Bizi biz yapan her şey, bugüne kadar yaşadıklarımız, tanıştığımız insanlar, o gün orada o yoldan değil de yan yoldan gitsedik hayamızın tamamen farklı olacağı, artık hayatımızda olmasalar bile bizi etkileyen her şey… Keşke bütün bunların olduğu bir yer olsaydı. Keşke geçmişi yaşayabilseydik, bugünkü bizden, o günkü bize seslenebilseydik. Keşke tüm hayatımızın eski sayfalarını açıp okuyabilseydik, bizi neyin biz yaptığını görebilseydik. Her şey farklı olurdu.

6 Ekim 2015.

Tam bir yıl önce bugün. O gün yaşadığım ve tamamen sıradan görünen olaylar hayatımı tamamen değiştirdi. Ne oldukları önemli değil. Sadece şu anki ben’e bakıyorum, tam bir yıl önce bugün yaşadığım tamamen günlük olaylar silsilesi olmasaydı, şu anda çok büyük ihtimalle burada olmayacaktım, bunları yazıyor olmayacaktım. Belki bir blog’um bile olmayacaktı. Belki şu an Alaçatı’da değil İstanbul’da ya da belki de Amerika’da olacaktım. Arkadaşlarımın büyük bir bölümü farklı olacaktı, günlük hayatım farklı olacaktı, yakınlık yaşadığım herkes farklı olacaktı, farklı bir işim olacaktı, farklı hobilerim olacaktı. Şu an hayatımda olan çoğu şey, bir yıl önce yoktu. Yaşıyordum, nereye gittiğimden, bir yıl sonra şu anda bunu yazıyor olacağımdan habersiz biçimde yürüyordum. Sıradan bir gündü, ya da en azından öyle sanıyordum…

Ve dönelim şu ana. 6 Ekim 2016. Hiç düşündün mü sevgili okuyucu, neden bazen ilham geliyor da yazıyorsun, çiziyorsun, boyuyorsun, beste yapıyorsun, bazen gidip tüm gücünle bağırıyorsun, okuyorsun, fotoğraf çekiyorsun, dans ediyorsun, seviyorsun her şeyi. Ve sonra zaman geliyor, tüm duyguların sessizleşiyor.

Neden?

Neden bazen her şey susuyor? İçindeki çocuk uyuyor, sessizliğe bürünüyor, ve oradan uzunca bir süre çıkmıyor. Aylardır içimdeki çocuk uyuyordu, her şey gerçeklikten uzaktı. Kumlarda yatıp samanyolunu izlerken bile, hiçbir şey gerçek değil gibiydi. Sanki hepsi bir rüyaydı. Duyguların törpülendiği bir rüya. Tüm renklerin solduğu gri bir filmi izledim. Renkleri geri getirmeye çalıştım. Olmadı. O kadar griydi ki, renkleri ne kadar artırmaya çalışsam da renkler geri gelmiyordu. Solmuştu, bitmişti. Yazmak istiyordum. Bir sürü parça vardı orada burada. Ama birleştiremiyordum. Gökyüzüyle denizin gece karanlığında birleşip, yıldızların dansı eşliğinde hayat veren en derin mavi bile solmuştu. Bir şey yapmam gerekiyordu. Böyle devam edemezdi.

Bağırmak yerine susmayı denedim. Konuşmak yerine, kendimi ifade etmek yerine dinlemeyi denedim. Sanki içimde başka bir ben vardı. Benden, bedenimden, bilincimden daha gerçek bir ben. Yeterince sessiz olursam, derinlerden, çok uzaklardan bağrışını duyabilirdim tekrar. İnsanlar olmadıkça, günlük hayatımda içimdekini maskeleyecek bir şeyler olmadıkça, sessizlik oldukça daha çok duydum. Tam bir yıl önce bugünü düşündüm. Ne yapmıştım? Kimlerle görüşmüştüm, nereye gitmiştim…

Geçmişim, bugünümün yazarı değil miydi zaten? En başından beri, eğer günlük tutsaydım, bolca fotoğraf çekseydim, geçmişe bakıp o günü tekrar yaşayamaz mıydım? Tozlu bir sandığın içine kaldırdığım öfkemi, sevgimi, nefretimi, heyecanımı, korkumu, mutluluğumu tekrar ziyaret etmez miydim? Fotoğraf çek, video çek, yazılar yaz, günlük tut. Kokuları sakla, tatları hatırla, sesleri dinle, kişileri, o gün insanlarla yaşadıklarını kafanın içinde tekrar yaşa. İşte o zaman seni neyin kontrol ettiğini, geçmişteki hangi olayların seni hayatta nereye götürmeye çalıştığını daha iyi anlayacaksın. Çünkü her gün günlük tutarsak, günlüğü açıp, o günlerde dinlediğimiz müzikleri dinleyip, fotoğraflara bakarsak o günü tekrar okuduğumuzda o günü yaşarız, bilinçaltımızdaki hapsolmuş anıları serbest bırakırız. Bilincimizle bilinç dışımız arasındaki çizgiyi inceltiriz.

Biriken tüm yazı parçalarını toplayıp hayata döndürme zamanı geldi. Uzun bir aradan sonra, tekrar hello world!

Senin Ağzına Sıçarsam Bana Aşık Olursun

1973 yılının Ağustos ayında İsveç, Stockholm’de bir grup silahlı soyguncu bir bankaya girerek dört kişiyi rehin aldı. Rehineler günlerce soyguncular tarafından tutulup ölüm ile tehdit ediliyor ve en sonunda soyguncuların teslim olmasıyla kurtarılıyorlar. Ancak olayın ardından rehineler tuhaf bir biçimde polisi suçlayıp soyguncuları savunuyorlar.

Hayatımıza bir sürü insan girip çıkıyor. Bazılarını fark etmiyoruz bile. Çok sevdiklerimiz oluyor, bazen ise çok sevildiğimiz oluyor. Bazen iyi polis oluyoruz, bazen farkında olmadan kötü polis olup, masum insanların mahvediyoruz. Kendimizdeyiz, ya da değiliz. Bazen bize yapılanların acısını suçu olmayan birinden çıkarmak için, bazen ise farkına bile varmadan. Kötü değiliz, ancak insanlara kötü davranabiliyoruz. Hem de çok kötü. Ve bir şekilde, mantığımız devre dışı kalıyor. Ve kendimizi, bizi sevenlerle değil, bizim ağzımıza sıçanlarla buluyoruz.

Bundan yıllar önce insanların neden kendilerine acı çektilerenlere gittiklerini anlamazdım. Lise dönemleri ve üniversitenin ilk yıllarında, bütün düzgün ve mantıklı olması gereken erkekler tabiri yerindeyse en leş kızlarla, bütün tatlı kızlar da en serseri, “yavru alim mi” seviyesinden öteye gidememiş tiplerle takılıyorlardı.

Yıllar geçti, ancak insan davranışı değişmedi. İnsanlar büyüyüp olgunlaşıyordu, deneyim sahibi oluyorlardı, ancak hala doğru insan yerine, olabilecek belki de en yanlış insanlara gidiyorlardı. Ya herkes aptaldı, ya da bu işin derininde insanları aptal davranmaya zorlayan başka bir şey vardı: traumatic bonding (travmatik bağlanma).

Stockholm Sendromu‘nun da temelini oluşturan bu durum, bize zarar verenler, ya da daha açık biçimde söylememiz gerekirse ağzımıza sıçanları neden bu kadar sevdiğimize psikolojik yönden bir açıklama getiriyor. Onlara gerçekten bağlanıyoruz, kopamıyoruz, bağımlıları oluyoruz. Daha da ileri gidip, onların yaptıkları yanlış ve kötü davranışları savunuyoruz. Bunun da psikolojideki adı bilişsel uyumsuzluk (cognitive dissonance). En basit haliyle, yanlış olayları “o kadar da kötü değilmiş” gibi tanımlamaya deniyor. Bunların hepsini birleştirdiğimizde ve özellikle bizim insanımızın yetiştirilme tarzı gereği ezik psikolojisine sahip olmasını da eklediğimizde ortaya serseri, “yavru alim mi”ci kıro, kadını seks objesi olarak gören erkek tiplerine ilgi duyan kadınlar ve leş, basit kızlara kaptıran erkekler çıkıyor.

Kendilerine zarar veren insanlara karşı bir bağ oluşturmak, insan psikoloji açısından tamamen doğal bir davranış. Ancak tabii ki, bunun doğal olması bunu doğru yapmıyor. Bana göre bu durum, insanın evrimsel sürecinde ileride düzelecek bir sorun. Çünkü sağlıklı olmayan ilişkilerin sonucunda doğacak veya yetişecek çocuklar da sağlıklı olmaz, bu tür sağlıksız psikolojiye sahip insanların da doğada yaşamını ve soyunu devam ettirebilmeleri, sağlıklı olanlara göre daha zordur. Bu yüzden, “ağzına sıçana giden” insanlar zamanla ortadan kaybolacak, ancak ne yazık ki bu süreç binlerce, belki de yüzbinlerce yılda olduğundan bunu göremeyeceğiz.

Bu duruma karşı ne yapmalıyız? Bir ayna karşısına geçip kendimizi ve duygularımızı mı sorgulamalıyız? Yoksa insan psikolojisindeki bu bug‘ı olduğu gibi kabullenip ona göre mi yaşamalıyız? Bence insanları rasyonel değerlendirip, bize gerçek faydalarını, hayatımıza kattıklarını ve hayatımızdan aldıklarını tartmalıyız. Eğer bir insan bize yararından çok zarar veriyorsa, hayatımızdan çıkarmalıyız. Ondan sonra geri dönüp hayatta bizi gerçekten mutlu edenlere gerçekten vermemiz gereken değeri verip vermediğimize bakmalıyız. Ancak o zaman doğru insanlarla oluruz. Ancak hayatımızdan insanları çıkartmaktan korkmayıp, yeni insanları tanımaya açık olduğumuzda doğru kararlar verebiliriz. Dürtüselliğe kaptırmayıp, sakince sezgilerimizi dinlemeliyiz. Çıkarmamamız gereken insanları çıkarmamız da büyük bir hatadır. Gerektiğinde insanları en derinimize gömmeliyiz, ama kimseye haksızlık yapmamalıyız.

Söylemesi kolay tabi. Ancak bunu yapabilecek miyiz? Bize gerçekten değer veren insanları hayatımıza kabul edecek miyiz? Yoksa içimizdeki eksikliği bastırmak, kendimizi kanıtlamak adına, kişisel egolarımızı yüceltmek uğruna yine ağzımıza sıçan, umrunda olmadığımız insanlarla mı zamanımızı geçireceğiz?

Senin ağzına sıçarsam bana aşık olursun. Aradığında açmazsam, başkalarına ilgi gösterdiğimi belli edersem, seni ikinci plana atarsam, yalanlar söylersem beni elde etmek için delirirsin. Sana dürüst olursam, duygularımı açıkça ifade edip gerçekten önemli olduğunu ve değer verdiğimi hissettirirsem de ağzıma sıçarsın, kendi ezikliğini benden çıkarırsın. Çünkü kendini kanıtlama çaban yoktur. Karşındaki insanlar zaten hiçbir zaman umrunda değildir. Sadece kendi egon umrundadır, ve karşında biri seni ezmedikçe, üzerine çıkma ihtiyacı hissetmezsin. Çünkü iyi değilsin, egolusun sadece. Hatta bunun kendin bile farkında değilsin belki de…

Sevgili insanoğlu, böyle olduğun sürece zavallısın sen.